Test: Yamaha FJR1300A

Dat dát echter meer dan voldoende is geweest om de FJR1300 weer helemaal up-to-date te krijgen bleek tijdens een trip naar de Duitse Vogelsberg, waar in een paar dagen tijd een kleine vijftienhonderd kilometer op de klok werd gezet.

Tekst & fotografie: Ed Smits

Kip met gouden eieren

Laat ik het hoge woord maar meteen op tafel gooien: ik ben nooit van de FJR1300 gecharmeerd geweest. Niet dat Yamaha's tourbuffel geen fijne fiets was om mee te rijden, verre van dat,  maar de fiets had de uitstraling van een Griekse pakezel en het vijfversnellingsmotorblok was niet bepaald modern te noemen. Zeker ten tijde van de lancering in 2001, waar de trend richting nóg sportiever en extremer hoogtij vierde, was de FJR1300 een vreemde eend in de bijt. De motor miste de sportieve uitstraling van de ZZR1200, terwijl ten opzichte van de toerbuffels van destijds de motor juist weer karig was uitgevoerd. Natuurlijk, de motor was standaard van cardanaandrijving voorzien, maar voor iets als koffers moest weer dieper in de buidel worden getast, waar deze op bijvoorbeeld de Pan European wél standaard waren gemonteerd.

Dat Yamaha met de FJR1300 weldegelijk een kip met gouden eieren in handen had laten de verkoopcijfers echter zien. Vanaf z'n lancering werden bijna 100.000 units wereldwijd afgezet, wat an sich al zeker geen slechte waarde is, laat staan voor een model dat bij de gemiddelde motorrijder toch beduidend minder tot de verbeelding sprak. De eerste jaren hoefde de fiets weinig concurrentie te dulden en was voor velen juist het ideale compromis tussen die ZZR en Pan European. De concurrentie zat echter niet stil, Kawasaki lanceerde de 1400 GTR, terwijl BMW met de K1300GT op de proppen kwam, twee motoren geheel in lijn met het concept van de FJR: sportief genoeg om lekker te kunnen knallen en comfortabel genoeg om heerlijk te kunnen toeren. Ondanks de lancering van de van semiautomatische transmissie voorziene FJR1300AS in 2006 liepen de verkopen de laatste jaren echter sterk terug, waardoor Yamaha genoodzaakt was om de FJR1300 een flinke update te geven.

Hoewel de sterk -verfrissend- vernieuwde stroomlijn het meest in het oog springt, zijn het vooral de onderhuidse aanpassingen die de FJR1300 weer helemaal bij de tijd hebben moeten brengen. De viercilinder lijnmotor behield zijn inhoud van 1.298 cc, maar kreeg er qua topvermogen drie paarden bij, om nu bij 8.000 toeren 146 pk te mobiliseren, terwijl ook het koppel met enkele Newton-meters naar 138 werd vergroot. Maar dat is echter niet het belangrijkste nieuws, belangrijker is dat de vier-in-lijn nu van Yamaha's YCC-T ride-by-wire is voorzien, waarmee Yamaha in 2006 met de YZF-R6 een wereldprimeur had en anno 2013 bij bijna alle merken gemeengoed is geworden. Voordeel van ride-by-wire is dat de gasopname elektronisch wordt gestuurd, waardoor iets als verschillende rijmodi eenvoudig k 
FJR van voor, nog meer FJR van achter. Die facelift zit 'm voornamelijk in de...face

Maar waarom zou je 'm radicaal anders willen? Je zoekt een toerfiets, geen spijkerbroek
 
Laadruimte zat. En de koffers zijn bestand tegen een stootje...unnen worden toegepast. Zo ook bij deze 2013 FJR1300A, die je als rijder de keuze geeft tussen Sport en Tour, waarbij in de Tour-stand de motor de souplesse van een carburateur-fiets heeft, terwijl in de Sport-stand de motor een heerlijk directe -sportieve- gasreactie heeft. Naast toepassing van verschillende rijmodi, waar we verderop nog wat dieper op in zullen gaan, heeft Yamaha het YCC-T ook gebruikt om de 1.298 cc viercilinder standaard van tractiecontrole en cruise control te voorzien. De tractiecontrole kan niet worden ingesteld, maar kan desgewenst wel worden uitgeschakeld, terwijl de cruise control eenvoudig via de armatuur op de linker stuurhelft kan worden bediend, maar daarover eveneens later meer.

Aan het uiterlijk zijn door Yamaha subtiel aanpassingen gedaan, waarbij nog steeds onmiskenbaar het FJR uiterlijk behouden is gebleven, maar dan wel aangepast naar de huidige tijd. Het strakke 'rechttoe-rechtaan' uiterlijk van z'n voorgangers heeft plaats gemaakt voor een meer wulpse vormgeving, waarbij de ruit dankzij een nieuwe trappenmotor eenvoudiger en sneller in hoogte is aan te passen. De nu meer driedimensionaal vormgegeven koplampunit is subtiel van een LED-strip voorzien, die als dagrijlicht fungeert en de zichtbaarheid van de motor aanzienlijk heeft vergroot. In de kuipdelen zijn losse inserts met snelsluitbevestiging toegepast, waarmee de kuip in een handomdraai kan worden verbreed en daarmee de windbescherming in koude dagen kan worden vergroot. Bij het heerlijk zomerse weer hadden wij echter totaal niet de behoefte om de stand van de inserts aan te passen. De stroomlijn geniet standaard al over meer dan voldoende bescherming, zo leerde ons een tropische onweersbui die de Duitse Autobahn binnen luttele seconden blank wist te zetten en waarbij wij het lede lijf zonder regenkleding droog wisten te houden. Hier heeft Yamaha grote stappen gezet, aangezien windprotectie in het verleden niet bepaald als sterk punt van de FJR1300 kon worden aangemerkt.

De eerste klap...

Nadat ik de door Yamaha's technische staf de lijst met vernieuwingen op me in heb laten werken en ik mijn been over het standaard 805 mm hoge zadel, dat eenvoudig 20 mm hoger kan worden geplaatst, heb geworpen is de eerste indruk erg positief. Ondanks de brede vorm van het zadel krijg ik mijn voeten goed aan de grond, terwijl het stuur heerlijk hoog en breed is geplaatst om een ontspannen zit te creëren. Bovendien is het zadel ruim genoeg om je kont ietwat naar voren of naar achteren te schuiven, mocht je nét wat comfortabeler of juist sportiever willen zitten. Ook de voetsteunen zitten precies waar je ze zou mogen verwachten, waardoor een redelijk neutrale zit ontstaat die uitnodigt om heerlijk ontspannen te rijden.  Door het zadel in de 20 mm hogere stand te monteren ontstaat een iets actievere zit, waarbij nog steeds de voeten goed aan de grond te krijgen zijn. Persoonlijk ging mijn voorkeur uit naar die hogere zit.

Om de motor goed op me in te laten werken laat ik de eerste rit de oordoppen achterwege, waarna bij het inschakelen van z'n eerste versnelling ik direct door een heftige klak wordt gewekt. Uit de dubbele forse einddempers klinkt een diepe brom, die je vriendschap met de buurt zeker niet op de proef zal stellen. Met de rijmodus in stand Tour wordt de tourbuffel relaxt in gang gezet, maar zo ontspannen als de eerste indruk bij wegrijden is, zo teleurstellend is het gedrag als de eerste weg moet worden ingeslagen. De FJR1300 reageert nog eigenzinniger als een Engelse Bulldog en doet alles behalve datgene wat ik wil. Bij een tempo van pak 'm beet 20-30 kilometer per uur wil de motor in eerste instantie alleen maar rechtdoor, waarna hij over het voorwiel wil kantelen en daardoor ineens in de bocht valt. Twijfel overheerst om meteen rechtsomkeert te maken, maar ik besluit de FJR1300 het voordeel van de twijfel te geven en zet de rit naar huis voort.

Eenmaal de 289 rijklare kilo's aan het rollen blijkt er echter goed te leven te zijn met het stuurgedrag van de FJR, dat naarmate de kilometers onder de wielen doorrollen bovendien alleen maar beter wordt. De eerste indruk deed mij denken aan de 1400 GTR, die ook over een eigenzinnig stuurgedrag beschikt, maar waar bij de fiets uit het Groene Team dat stuurgedrag ook na de gewenningsperiode bleef overheersen, raakte ik steeds meer vriendjes met deze FJR. Sterker, vanuit Schiphol-Rijk bij de redactie gearriveerd was ik al aardig aan het stuurgedrag van de fiets gewend en nadat de voorvering juist een klikje stugger was gezet was van dat eigenzinnige stuurgedrag nog maar amper iets te merken, maar daarover later meer. In tegenstelling tot het in eerste instantie erg eigenzinnige stuurgedrag is de vijfversnellings-aandrijving in Tour-modus een toonbeeld van souplesse. Al bij lage toeren gaat de FJR1300 goed van z'n plek, waardoor zelfs in vijf probleemloos rotondes in vijfde versnelling kunnen worden afgewerkt. Kijk, dit is waarom je een dikke 1300 wilt rijden.

Alles onder -cruise- controle

Tijdens de lange zit over de A2 werd door de FJR1300 de eerste troef uitgespeeld. Het traject is heden ten dage van Amsterdam tot Utrecht bijna geheel van trajectcontrole voorzien, wat met een auto nog wel is te doen maar voor een motor een regelrechte uitdaging is om de maximum snelheid niet te overschrijden. Niet op deze FJR, die over een nagenoeg perfect werkende cruise control beschikt. Nagenoeg, want het enige nadeel van het systeem is dat met de +/- knopjes de snelheid telkens in stappen van 3 kilometer wordt aangepast. Maar dat is ook het enige wat er op de cruise control valt aan te merken. De bediening is op de linker stuurhelft aangebracht en werkt kinderlijk eenvoudig: nadat het wettelijk verplichte cruise control knopje is ingedrukt is een druk op de –knop voldoende om de cruise control in werking te stellen, waarna met de +/- knop de snelheid kan worden bijgesteld. Het gashandvat is redelijk ongevoelig voor het systeem, waardoor je niet bang hoeft te zijn dat onbedoeld de cruise control ineens wordt gedeactiveerd, bijvoorbeeld wanneer je door een oneffenheid rijdt. Pas wanneer bewust het gas wordt dichtgedraaid wordt de cruise control gedeactiveerd, terwijl ook wanneer de snelheid kortstondig flink wordt verhoogd de geselecteerde snelheid in z'n geheugen blijft staan. M 
Goed sturen hier in het Westenwald. Grondspeling is adequaat en wordt met de tijd nog beter. Die voorvork is het bewijs dat dit de gewone versie is, de AS heeft een Upside-down

Ja het is een flink ding, ja het weegt wat.... nou èn?
 
Prima ruit, stelmogelijkheid zat. In de kuip zitten ook nog eens deflectors verstoptet de cruise control op tempo 50 werd de snelheid tot 120 km/u opgevoerd, waarna na het loslaten van het gas bij tempo 50 de cruise-snelheid automatisch weer werd opgepakt. Naast dichtdraaien van het gas wordt de cruise control ook onmiddellijk gedeactiveerd wanneer hetzij de koppeling hetzij de rem wordt bediend.

Nu horen we je denken, cruise control op een motor is als een waterzak op een kameel, best leuk maar totaal overbodig – per slot van rekening kan een kameel het lange tijd zonder water doen, maar juist het soepele motorblok en z'n kracht onderin maakt dat je er sneller dan gedacht gebruik van zult maken. En niet alleen tijdens trajectcontroles, ook tijdens ons uitstapje naar de Duitse Vogelsberg was het opvallend hoe vaak bij toertempo de cruise control werd gebruikt. Zo vaak, dat het zelfs een sport begon te worden om de FJR1300 met losse handen over het glooiende landschap te sturen.

Zo goed als de cruise control te bedienen is, zo minder zijn we te spreken over de bediening van het menu. De op de linker stuurarmatuur aangebrachte bediening is in tweeën gesplitst, waarbij eerst met een knop voor een keuze moet worden gemaakt tussen handvatverwarming, hoogte-instelling van de ruit of info-menu, waarna met een knop bovenop de armatuur dit kan worden aangepast. En dat is jammer, zeker voor de bediening van de ruit was een aparte knop handig geweest. Vanuit het zadel heb je zicht op een fraai vormgegeven klokkenspel, waarbij links te toerenteller, rechts het geselecteerde info-menu met onder andere verbruiksmeters, resterende kilometers, tripmeters, een reservetripmeter die apart verschijnt zodra de 'reserve' wordt aangesproken en temperatuur is af te lezen, en in het midden de snelheid met een groot digitaal cijfer wordt weergegeven. Jammer is wel de spiegeling in het glas, waardoor de snelheid ondanks het grote cijfer niet altijd even duidelijk afleesbaar is.

Vriendelijke knuffelbeer

Dat Yamaha bij de FJR1300 duidelijk z'n pijlen op de toerrijder heeft gericht is de motor duidelijk af te lezen. Al vanaf 1.000 toeren voelt de viercilinder sterk aan, waardoor je niet vaak in de bovenste helft van de toerenteller zult bivakkeren. Tot 4.500 toeren loopt het motorblok zó ontzettend mooi en voelt zó ontzettend sterk, dat er eigenlijk geen enkele noodzaak is om meer toeren te draaien. Terwijl de FJR daar niet bepaald vies van is: bij dat toerental van 4.500 toeren transformeert de viercilinder zich van een vriendelijke knuffelbeer in een sterke Bull, Niet dat zich dan een krachtexplosie ontvouwt, daarvoor is de vermogensafgifte te lineair, maar het motorblok wordt rauwer en gaat voelbaar trillingen produceren, zonder dat dát trouwens irritant wordt. De trip voert ons via het prachtige zonovergoten Limburgse landschap naar het Duitse Eifelgebied, waar de motor uitblinkt in schakellui rijgedrag en de tellernaald zich maar sporadisch boven het cijfer 5 uitkomt. Vierduizend toeren in vijfde versnelling staat gelijk aan een snelheid van 130 km/u, en bovendien is het motorblok onderin ontzettend koppelrijk, waardoor het overgrote deel in vierde en vijfde versnelling wordt afgelegd. Zelfs in vijfde versnelling laat de FJR zich probleemloos tot stationair toerental afknijpen, om met het gas vol tegen de stuit weer heel erg mooi en lineair op te pakken. Zo soepel, dat het zelfs mogelijk moet zijn om zonder gas te geven in vijfde versnelling weg te rijden. Overbodig te vertellen dat de vele rotondes, die tegenwoordig ook hun weg richting Duitse infrastructuur hebben gevonden, in vijfde versnelling kunnen worden afgelegd.

Juist de kracht en rust van de 1.298cc vier-in-lijn maakt dat de FJR1300 je niet snel zal verleiden tot een té enthousiast rijgedrag, waardoor meerijden met de stroom van het dagelijks verkeer geen zelfpijniging wordt. Terwijl de fiets niet vies is van een serieus potje veegwerk. Voor toerniveau is de rollende acceleratie ruim voldoende, pas als op sportief niveau wat auto's moeten worden ingehaald zal de versnellingsbak moeten worden aangesproken. En dat is enerzijds jammer, maar past anderzijds perfect in het tweespaltige karakter van de FJR: onderin heerlijk relaxt om –in Tourmodus- koppelrijk te kunnen rijden, en bovenin heerlijk actief om -in Sportmodus- sportief te kunnen knallen. Vanuit het Eifelgebied wordt via het Westerwald koers richting de Vogelsberg gezet, een prachtig stuurgebied dat haast voor deze FJR1300 lijkt te zijn gemaakt. De wegen zijn breed, overzichtelijk, voorzien van strak asfalt en met -niet onbelangrijk- haast geen verkeer, waar de FJR met speels gemak overheen te sturen is. De motor moet weliswaar bewust de bocht in worden gestuurd, m 
Flinke lading schakelaars die wat gewenning vraagt. Dashboard helpt je daarbij door de modus duidelijk aan te geven

En ben je eindelijk klaar, dan kunnen we eens gas gaan geven
aar eenmaal de richting ingezet is de fiets erg koersvast, terwijl in snelle bochtencombinaties de motor gemakkelijk van het ene op het andere oor te leggen is. Aan beide zijden werden de slijtbouten onder de voetsteunen flink wat ingekort, maar dat komt voornamelijk door het feit dat de motor zo stabiel in de bocht ligt, dat probleemloos serieuze hellingshoeken kunnen worden gemaakt. De Bridgestone BT023 banden gaven daarbij voldoende feedback en vertrouwen en bleken ook nog eens erg ongevoelig voor witte- of teerstrepen te zijn. Zelfs voor opgeworpen grind in de bocht bleek de FJR1300 ongevoelig te zijn.

Om het 289 kilo rijklare slagschip tot stilstand te krijgen is de FJR1300 van Nissin remmen met ABS voorzien, die goed op hun taken zijn berust. Het gecombineerde remsysteem vraagt weliswaar ietwat handkracht van z'n bestuurder, maar weet een goede vertraging te realiseren. Bovendien ligt de verhouding tussen remdruk in de pomp en remkracht van de klauw erg dicht bij elkaar, waardoor de rem precies doet wat je zou verwachten. Enkel bij fors aanremmen van de bocht greep de ABS in de achterrem vroeg in, maar dat is het enige wat wij op de remmen aan konden merken.

Conclusie

Twaalf jaar na de lancering van de eerste FJR heeft Yamaha haar vlaggenschip op tourgebied een flinke update gegeven. Ogenschijnlijk lijkt de FJR1300 slecht in detail te zijn aangepast, maar dat geeft de verhoudingen niet goed weer. De stroomlijn, die er weliswaar beduidend frisser uitziet,  is nog steeds onmiskenbaar FJR, terwijl onderhuids de vernieuwingen duidelijk merkbaar zijn.

En dat is de sterke, en tegelijkertijd het mindere punt van de FJR. Nog steeds is de fiets uit duizenden te herkennen als FJR, maar het laat niet zien hoe sterk de motor is vernieuwd. En dat is zondermeer jammer, want met een radicaal nieuw uiterlijk hadden die vernieuwingen veel meer tot de verbeelding gesproken dan nu het geval is. Van de andere kant, meer dan wat Yamaha nu heeft gedaan is niet nodig geweest om de FJR1300 weer helemaal up-to-date te krijgen, dus waarom zouden ze dan voor een nieuw uiterlijk hebben moeten gaan...

De FJR1300 moet zeker niet als alternatief voor de tweedehands nog steeds immens populaire supersport worden gezien, daarvoor is de fiets te log en te traag,  maar ben je op zoek naar een heerlijke tourbuffel die ook tijdens een sportieve rit zijn mannetje goed weet te staan, dan is deze FJR1300 een serieuze kandidaat. De motor heeft een heerlijk soepel motorblok, goede windbescherming en een ontspannen zit, wat wel zo lekker is als je naar Zuid-Frankrijk wilt gaan. En dan hebben we het nog geeneens over z'n verbruik gehad: gedurende onze trip kwam de FJR gemiddeld bijna 18 kilometer ver op één liter Euro-loodvrij, wat zondermeer een nette waarde te noemen is.

• kracht onderin, windbescherming, ontspannen zit, remmen
• knoppenwinkel onhandig, reflectie display, grondspeling bij sportief rijden

Technische gegevens